Đội đáp ứng nhanh ở mỗi khu vực có nhiệm vụ đầu tiên là phải điều phối các hoạt động chuyên môn trên địa bàn khu vực đó. Ví dụ khi phát hiện ca bệnh đầu tiên thì việc đầu tiên là phải chỉ đạo đối với các cơ sở y tế ở ngay tại đó thực hiện các biện pháp cách ly, phòng chống. Thứ hai là huy động lực lượng, trong trường hợp mà cơ sở y tế tại đó, cán bộ y tế chưa đầy đủ kinh nghiệm và khả năng phòng chống thì lực lượng đáp ứng nhanh phải tiến hành xử lý ngay dịch bệnh ngay tại cơ sở đó. Thứ ba là điều phối về nguồn lực, trang thiết bị, máy móc, hoá chất… trước đây đội đáp ứng nhanh của chúng ta đã hình thành và Bộ Y tế đã kích hoạt lại đội đáp ứng nhanh để hoàn thành các nhiệm vụ đó. Riêng đội đáp ứng nhanh của khu vực miền Bắc dựa trên cơ sở các Cục, Vụ, Viện thuộc Bộ Y tế, vì vậy nhiệm vụ của đội này còn có chức năng tham mưu cho Bộ Y tế trong các vấn đề về xây dựng các hướng dẫn, quy trình, sửa đổi các văn bản có liên quan trong việc đáp ứng phòng dịch.

Bạn quan tâm đến một điều rất đúng vì giờ có nhiều bệnh lây từ động vật sang người. Hiện nay cũng chưa có bằng chứng hay thông báo nào, ngoài việc căn bệnh này lây từ dơi sang lạc đà, từ lạc đà sang người. Việc lây từ lạc đà sang người, như ăn thịt lạc đà, uống sữa lạc đà, cũng chưa có bằng chứng cụ thể. Hiện nay Việt Nam có nhiều bệnh lây từ động vật sang người, như dại, cúm A H1N1, nên việc hạn chế lây truyền từ động vật sang người là rất cần thiết.

Hiện nay, nói chung, vấn đề đảm bảo sức khỏe, giữ thể trạng tốt cũng là cách phòng tránh bệnh tật. MERS hay bất cứ bệnh tật nào cũng cần thể trạng sức khỏe tốt. MERS hiện tại vẫn chưa có một chế dộ ăn uống cụ thể nào. Vì vậy, mọi người cần phải có chế độ ăn uống đảm bảo, thói quen sinh hoạt tốt ngay từ đầu.

Chúng tôi cho rằng bài học từ dịch SARS rất ý nghĩa trong việc phòng chống MERS-CoV và nhiều dịch bệnh khác. Đầu tiên là sự chỉ đạo rất quyết liệt của Bộ và các chuyên ngành. Dịch SARS năm 2003, chúng ta đã cách ly và điều trị rất thành công, ở Bệnh viện Bệnh nhiệt đới, chúng ta đã không để lây nhiễm từ bệnh nhân sang bệnh nhân hay nhân viên y tế. Việc cách ly đã được làm triệt để. Và chúng ta đã điều trị thành công ca SARS đầu tiên, khi quốc tế đang hoang mang, đây là sự đông viên rất lớn.

Một bài học khác, đó là việc giám sát. Tại Hàn Quốc, mặc dù là quốc gia có điều kiện y tế rất tốt, việc lây nhiễm MERS-CoV trong cơ sở y tế là do mất cảnh giác. Việc lây lan trong môi trường y tế là rất dễ xảy ra. Bộ Y tế đã chỉ đạo hết sức cảnh giác, phát hiện và điều trị ca bệnh đầu tiên càng nhanh càng tốt, càng sớm càng tốt. Việc phát hiện và điều trị cách ly từ ca bệnh đầu tiên rất quan trọng. Qua bài học về dịch SARS năm 2003 và dịch MERS-CoV ở Hàn Quốc hiện nay, chúng ta tự tin sẽ kiểm soát được dịch bệnh MERS-CoV.

Trước tiên, chúng ta đang ở giai đoạn chưa có ca bệnh, nên yếu tố dịch tễ rất quan trọng, tức là bạn có đi từ vùng có dịch như trung đông hay hàn quốc về hay không. Nếu có triệu chứng bất thường thì phải đến ngay cơ sở y tế. Có những số điện thoại người dân có thể nghe tư vấn, xét nghiệm. Thứ 2, bạn phải phòng bệnh để không bị lây nhiễm từ người khác. Thứ 3 là cố gắng cập nhật thông tin, khuyến cáo y tế để có kiến thức bảo vệ sức khỏe.

Chưa có nghiên cứu nào chỉ ra MERS lây qua sữa mẹ. Tuy nhiên, vi-rút này lây qua hô hấp, tiếp xúc, vì vậy cần phải cách ly để điều trị.

Chúng tôi cũng đã rất nhiều lần đưa ra khuyến cáo người dân, tăng cường cung cấp thông tin đến người dân để người dân hiểu, áp dụng các biện pháp phòng chống dịch. Qua các phương tiện thông tin đại chúng, thông tin sẽ được cung cấp. Chúng tôi cũng mong rằng người dân sẽ để ý đến và nên hiểu về MERS-CoV là như thế nào. Đặc biệt những vị khách quốc tế, những người từ vùng có dịch trở về thì chú ý đến các triệu chứng để kiểm tra, hợp tác với cơ sở y tế. Nếu phát hiện muộn thì người bệnh sẽ có nguy cơ tử vong cao và lây lan ra cộng đồng. Chỉ có hiểu biết đầy đủ thì chúng ta mới ngăn chặn được dịch bệnh.

 Việc nghiên cứu vắc-xin phòng bệnh là mục tiêu rất quan trọng của những người làm công tác phòng bệnh. Tuy nhiên, chưa có quốc gia nào trên thế giới có vắc-xin phòng bệnh. Ở Việt Nam cũng chưa có bệnh nhân nào nhiễm MERS, nên cũng không có chủng vi-rút để nghien cứu điều chế vắc-xin. Vì vậy việc tìm ra vắc-xin MERS trong thời điểm này là khá khó khăn vì chưa có cơ sở điều chế, có vắc-xin phòng chống là rất điều kiện. Nhưng nếu chưa có vắc-xin thì việc phòng chống bằng các hành động đơn giản cũng rất quan trọng và hiệu quả.

Bản chất căn nguyên dẫn đến MERS là vi-rút corona, một vi-rút dẫn đến SARS, Việt Nam đã phải đối phó với SARS năm 2003 và Việt Nam là nước đầu tiên khống chế được dịch này. Vì thế chúng ta cũng có kinh nghiệm nếu MERS đến Việt Nam. Trước kia, cách đây 10 năm với điều kiện thiếu thốn, chúng ta vẫn có thể khống chế được dịch. Vì hiện tại với tinh thần quyết liệt phòng chống dịch thì chúng ta có thể kiểm soát được trước diễn biến phức tạp của MERS.

Trước tiên tôi muốn nói là đeo khẩu trang giúp phòng chống rất nhiều bệnh, không chỉ MERS, mà còn cúm,... Có 2 vấn đề: Khi đến bệnh viện, nơi có nguy cơ lây nhiễm thì cần phải đeo khẩu trang, người lành cần chủ động cách ly với người bệnh. Có những trường hợp không thể đeo khẩu trang, do làm công việc cần phải giao tiếp, nên tùy từng trường hợp để ứng xử. Bộ Y tế không khuyến cáo người dân ai cũng phải đeo khẩu trang khi ra đường. Trong trường hợp dịch bệnh chúng ta cần đeo khẩu trang khi tiếp xúc gần với người bệnh hoặc ở những môi trường có nguy cơ cao như bệnh viện. Chúng ta cần đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh, đặc biệt là người bị nhiễm trùng đường hô hấp.

Trước bối cảnh dịch bệnh MERS-CoV diễn biến khó lường trên thế giới, từ năm 2014, Bộ Y tế đã ban hành kế hoạch phòng chống dịch bệnh này với các tình huống từ chưa có dịch, có dịch và dịch lây lan trong cộng đồng. Với mỗi tình huống, Bộ Y tế đã đưa ra các biện pháp phòng chống thích hợp.

Hiện nay, Việt Nam chưa có ca mắc, chưa có dịch xâm nhập, tuy nhiên Bộ Y tế vẫn đưa ra cảnh báo để phòng ngừa dịch xâm nhập.

Mặc dù khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra nhận định việc lây lan của MERS trong cộng đồng là chưa có bằng chứng rõ ràng. Nhưng việc xuất hiện các ca bệnh ở Hàn Quốc chúng tôi cho rằng khá quan ngại, tốc độ gia tăng MERS rất nhanh, đã có 9 ca bệnh tử vong ở Hàn Quốc. Vì vậy chúng tôi cho rằng cần phải theo dõi, giám sát chặt chẽ đặc biệt là liệu vi-rút có biến đổi về gen, khả năng lây truyền như thế nào, miễn dịch cộng đồng như thế nào với MERS. Thứ 2, chúng tôi cho rằng việc MERS lây lan vào VN là hoàn toàn có thể. Ngay khi bắt đầu, Bộ Y tế đã có những khuyến cáo với người dân để có những biện pháp đối phó với MERS. Đối với người dân, nên hạn chế đến các cùng có dịch. Và áp dụng các biện pháp đề phòng thông thường như rửa tay bằng xà phòng, đeo khẩu trang, khi hắt hơi, sổ mũi thì phải có che chắn để tránh lây nhiễm cho người xung quanh. Khi có bất kỳ triệu chứng sốt, ho, khó thở và nếu người đó đi từ vùng có dịch thì phải đến ngay cơ sở y tế. Điều này rất quan trọng, người dân cần phải hợp tác với có cán bộ y tế. Việc này để bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng. Vừa rồi, cũng có nhiều trường hợp nhiều người đi từ vùng có dịch về, khi có triệu chứng đã chủ động đến cơ sở y tế để kiểm tra và đã có kết quả âm tính với MERS-CoV. Đây là một tín hiệu rất đáng mừng.

Như Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, Việt Nam chúng ta đang ở trong tình huống 1, tức là Việt Nam chưa có bệnh nhân MERS-CoV. Chúng ta cần rút kinh nghiệm 4 trường hợp đã đi qua cửa khẩu mà khong có sự kiểm tra y tế vừa qua. Qua đó cho thấy công tác giám sát cực kỳ quan trọng. Bệnh MERS-CoV xuất hiện lần đầu tiên vào năm 2012, Việt Nam đã chủ động có những đối phó cần thiết ngay từ thời gian đó, và đến nay Việt Nam sẫn sàng các biện pháp khi có tình huống bệnh đầu tiên.

Thời gian qua, tất cả các cửa khẩu của Việt Nam đều được kiểm soát, khai báo y tế bằng 3 thứ tiếng. Có một vấn đề quan trọng là có những trường hợp đi từ nước ngoài về, nhất là từ các vùng có dịch nếu có triệu chứng viêm đường hô hấp cần phải được kiểm tra theo dõi.

Tôi cho rằng, thời gian qua việc phối hợp kiểm dịch y tế biên giới, y tế dự phòng và y tế cơ sở đã làm rất tốt. Bất cứ trường hợp nào nghi ngờ đều được xét nghiệm và xác định MERS-CoV. Đến nay chúng tôi khẳng định thông qua giám sát, Việt Nam chưa phải cách ly cũng như phát hiện trường hợp nào.