Tác giả: Hồ Thị Thiên Ngân

Rửa tay với xà phòng là một trong những biện pháp can thiệp y tế công cộng quan trọng nhất trên thế giới.

        Mỗi năm, trên thế giới có 1,7 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong vì bệnh tiêu chảy và viêm phổi. Rửa tay với xà phòng là một trong những biện pháp hiệu quả và ít tốn kém nhất để ngăn ngừa các bệnh này. Với việc rửa tay với xà phòng có thể cứu sống, làm giãm ½ tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy và làm giãm ¼ số ca nhiễm trùng hô hấp cấp tính. Rửa tay với xà phòng tác động không chỉ sức khỏe và dinh dưỡng, mà còn giáo dục, kinh tế và công bằng.

 

Các câu hỏi liên quan rửa tay

Có phải thực hiện rửa tay bằng xà phòng, tốt hơn rửa tay với nước không có xà phòng?

       Vâng. Rửa tay với xà phòng sạch hơn là rửa tay đơn thuần với nước. Rửa tay với nước sạch và xà phòng là tốt hơn nhiều trong bảo vệ sức khỏe, phòng chống bệnh.

       Tiến sĩ Stephen Luby và các đồng nghiệp đã tiến hành một nghiên cứu ở Bangladesh đánh giá tính hiệu quả của việc rửa tay với xà phòng và nước so với rửa tay đơn thuần với nước. Kế quả nghiên cứu cho thấy rằng nếu  rửa tay với nước, xà phòng sẽ giúp giảm nguy cơ tiêu chảy một cách đáng kể.

       (http://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1001052)

Khi nào cần rửa tay?

       Lưu ý thời điểm rửa tay là sau khi tiếp xúc với phân (chẳng hạn như sử dụng nhà vệ sinh hoặc làm vệ sinh cho trẻ) và trước khi tiếp xúc với thực phẩm (chuẩn bị thức ăn, ăn, chăm sóc trẻ). Nghiên cứu cho thấy việc rửa tay có ích cho việc bảo vệ sức khỏe cho trẻ. Rửa tay sau khi chơi vật nuôi trong nhà, quanh nhà, sau khi ho hoặc hắt hơi, sau khi tiếp xúc với người bệnh, và khi tay bẩn.

Làm cách gì để rửa tay đúng cách?

       Rửa tay đúng cách đòi hỏi có xà bông và nước sạch. Nếu không có nước máy, (vòi nước) có thể rửa dưới vòi nước chảy: Nước chảy bằng cách đổ nước từ một bể chứa hoặc vật chứa thùng nhựa hoặc chai nhựa thải có chứa lượng nước đủ để rửa sạch bàn tay.

Các bước để rửa tay đúng cách:

• Làm ướt hai bàn tay
• Cho xà phòng vào hai bàn tay
• Chà tất cả các bề mặt, bao gồm cả lòng bàn tay, mu bàn tay, giữa các ngón tay, và dưới móng tay trong khoảng 20 giây.
• Rửa sạch bàn tay dưới vòi nước.
• Lau khô bằng khăn hoặc bằng cách vẫy trong không khí

       Một cách dễ dàng để biết thời gian đủ 20 giây rửa sạch bàn tay, là sử dụng một bài hát quen thuộc mà kéo dài trong 20 giây. ví dụ là "Happy Birthday", mà khi hát hai lần, thời gian mất khoãng 20 giây.

Tại sao các nhà chuyên môn khuyên thời gian để rửa tay sạch là 20 giây?

      Hiện chưa có đánh giá nào quy định về thời gian tối ưu cho thực hiện rửa tay bằng nước với xà phòng,  Theo các chuyên gia thì với thời gian 20 giây cho động tác cọ và xát tay với xà phòng là thời gian đủ, hiệu quả thực hiện rửa tay sạch giúp phòng bệnh. Với thời gian rửa tay 10 giây cho thấy không đủ để làm sạch bàn tay. Thời gian rửa và chà hai bàn tạy trong thời gian từ 15-20 giây làm sạch hai bàn tay, và nếu có kéo dài thời gian rửa tay hơn nữa, thì hiệu quả rửa tay cũng không mang lợi ích hợn nữa. Vì vậy mục tiêu rửa sạch bàn tay 20 giây đủ đảm bảo rửa tay hiệu quả trong phòng chống bệnh.

      Tổ chức UNICEF, CDC (Trung tâm Hoa Kỳ cho phòng chống bệnh tật Mỹ), và các cơ quan chuyên môn khác tán thành đề nghị rửa tay 20 giây. WHO (Tổ chức Y tế thế giới) khuyến cáo 40-60 giây để rửa tay, thời gian này bao gồm toàn bộ quá trình rửa tay từ làm ướt tay với xà phòng, thực hiện các bước rửa tay, làm khô hoàn toàn hai bàn tay.

       Lưu ý: Thời gian rửa 20 giây chỉ tập trung vào quá trình cọ rửa tay với xà phòng.

Tại sao phải rửa tay với xà phòng?

      Vi trùng bám trên bề mặt tiếp xúc với da bàn tay khi bàn tay chạm vào các vật dụng, tay dính bẩn khi làm việc, dầu... Rửa tay bằng nước đơn thuần không sạch, hết vết bẩn trên tay, nhưng nếu rửa tay bằng xà phòng giúp rửa sạch vết bẩn, dầu bám. Rửa tay bằng xà phòng, đúng cách sẽ loại bỏ vi trùng bám trên bàn tay, và sau đó rửa lại tay với nước sạch. Việc sử dụng bất cứ xà phòng rửa tay đang lưu hành, cho thấy không có sự khác biệt trong loại bỏ vi khuẩn gây bệnh. Trong xà phòng có mùi, hương thơm nhằm tạo cảm giác, khuyến khích người tiêu dùng sử dụng .

Có cần nước sạch để rửa tay?

       Nước rửa tay không phải là sạch như nước uống, là nước không bị ô nhiễm bởi vi khuẩn phân. Nước đã được sử dụng cho các mục đích khác, chẳng hạn như các món ăn làm sạch, có thể được tái sử dụng để rửa tay.

      Các  nghiên cứu cho thấy rửa tay bằng xà phòng với nước từ nguồn cung cấp nước của thành phố đảm bảo  cho sức khỏe khi sử dụng rửa tay như giảm tiêu chảy.

Giáo viên trường TH Tân Hạnh và TrườngTH Tam Hiệp B – hướng dẫn lợi ích rửa tay

Nhiệt độ của nước bao nhiêu thì dùng để rửa tay được?

       Nhiệt độ của nước không tạo sự khác biệt trong rửa tay bằng xà phòng.

Việc sử dụng xà phòng diệt khuẩn có tốt hơn so với xà phòng thường trong phòng chống lây lan của bệnh không?

      Việc sử dụng xà phòng diệt khuẩn RỬA TAY tốt hơn xà phòng thường trong làm giãm nguy cơ gây bệnh tiêu chảy và nhiễm trùng đường hô hấp.

Những rào cản nào làm hạn chế việc thực hiện rửa tay bằng xà phòng và nước sạch?

      Rửa tay với xà phòng có thể khó thực hiện ở nơi không có điều kiện, hoặc là không có xà phòng (ở những hộ gia đình nghèo), thực sự do nhận thức của họ cho rằng đó mặt hàng quý, chỉ dùng xà phòng trong giặt ủi, tắm và rửa bát đủa.

     Trường hợp không có xà phòng hoặc khó khăn do nguyên nhân khác khi thực hiện rửa tay với nước và xà phòng thì có thể rửa tay bằng  nước tro có thể giúp loại bỏ vi khuẩn từ tay. Ngay cả rửa tay với nước không có xà phòng vẫn có thể giúp giảm tiêu chảy, nhưng  sử dụng xà phòng rửa tay mang lại tác động  phòng bệnh tốt hơn.

     Điều cần lưu ý là tại các điểm rửa tay trường học, có thể thiếu xà phòng , đó là  rào cản cần lưu ý thực hiện việc rửa tay trong phòng chống bệnh. Vì vậy để bảo vệ sức khỏe cho học sinh thì phụ huynh, cộng đồng, các nhà tài trợ … Cần biết tầm quan trọng của việc rửa tay với xà phòng và cùng nhau đảm bảo  đầy đủ xà phòng và nước sạch cho việc thực hành rửa tay.

Có thể sử dụng các dung dịch có chứa cồn thay cho việc rửa tay với xà phòng?

      Việc rửa tay không cần nước, chẳng hạn như  sử dụng các dung dịch gel có chứa  chlorhexidine và benzalkonium  cũng hiệu quả , đặc biệt là ở cơ sở y tế, hoặc ở nơi không có nguồn nước sạch để sử dụng , ví dụ như xảy ra dịch, thiên tai, lũ lụt nguồn nước không bảo đảm.

      Tuy nhiên tính khả thi và mở rộng thực hiện rửa tay bằng xà phòng và nước sạch để cải thiện sức khỏe trẻ em hiện đang bị hạn chế do thiếu các chuỗi cung ứng cho việc thực hành rửa tay như vật dụng chứa nước, nguồn nước , xà phòng và chi phí của sản phẩm (bồn, chậu rửa tay...) Nên thực hiện rửa tay khi có điều kiện, rửa tay khi tay dơ, rửa tay bằng xà phòng và nước sạch…

Nên làm gì nếu không có phương tiện rửa tay? Thiết bị cần thiết cho thực hiện rửa tay?

       Việc xây dựng bồn rửa tay tùy thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh. Nhưng điểm rửa tay cần có  nước sạch và xà phòng.  Trong trường học, xây dựng bồn rửa tay đảm bảo rằng tất cả học sinh có thể thực hiện  rửa tay trước khi ăn, sau khi sử dụng nhà vệ sinh.

Nên lắp đạt các bồn rửa tay ở đâu?

       Bồn rửa tay nên lắp đạt ở vị trí thuận lợi thực hiện việc rửa tay ở thời điểm quan trọng chẳng như trước khi ăn, trước khi cầm thức ăn, sau khi sử dụng nhà vệ sinh.

       Nếu nước rửa tay không có sẵn, hoặc xa nhà vệ sinh, khu vực bếp ăn, chế biến thức ăn hoặc không có xà phòng, có thể làm giảm thực hiện rửa tay.

       Các vị trí của đặt bồn rửa tay nên có thông điệp  nhắc nhở hoặc thực hiện việc rửa tay ở thời điểm quan trọng (rửa tay trước khi ăn, sau khi sử dụng nhà vệ sinh, trước khi đưa tay lên vùng mắt mũi miệng).

       Tùy theo điều kiện (Chi phí)  bồn rửa tay có thể thiết kế, xây dựng theo các mẫu khác nhau nhưng  tại các điểm rửa tay phải đảm bảo luôn luôn có nước sạch và xà phòng và ở vị trí thuận lợi cho việc thực hành rửa tay.

Học sinh trường TH Thống Nhất A, Tp. Biên Hòa

Trường TH Trần Quốc Toản – Tham gia vũ điệu rửa tay – Tp. Biên Hòa – Đồng Nai

Thay đổi hành vi rửa tay.

Làm thế nào để đảm bảo người dân có thói quen rửa tay?

      Duy trì thói quen rửa tay rất quan trọng. Không giống như các biện pháp can thiệp y tế khác như vắc-xin, rửa tay phải được thực hành một cách nhất quán . Việc thực hiện rửa tay phải trở thành  thói quen mà mọi người phải luôn  thực hiện vào những thời điểm quan trọng. Muốn vậy phải cần có xà phòng và nước để thực hiện việc rửa tay và cộng đồng cần được giáo dục hoặc thuyết phục thực hiện rửa tay thường xuyên và đúng cách.

Việc có kiến thức về lợi ích của việc rửa tay có tăng thực hành của cộng đồng không?

       Việc có kiến thức về lợi ích của việc rửa tay cũng chưa làm thay đổi hành vi, duy trì hành vi có lợi cho sực khỏe . Hiện nay trên thế giới chỉ có khoãng 19 % thực hiện việc rửa tay bằng nước với xà phòng sau khi sử dụng nhà vệ sinh hoặc thay tã cho con. Ở một số nơi trên thế giới, người dân rửa tay bằng xà phòng chiếm  1-2% ở thời điểm quan trọng giúp phòng bệnh. Vì vậy cộng đồng cần được khuyến khích thay đổi hành vi rửa tay , và kiến ​​thức chỉ là một phần nào đó góp vào việc thực hiện hành vi  có lợi cho sức khỏe.

       Vì  vậy, cần có những kế hoạch, chiến lược để thay đổi hành vi  có lợi cho sức khỏe trở nên bền vững. Các hoạt động triển khai trở nên bền vững khi có sự tham của chính phủ, các tổ chức, doanh nghiệp, khu vực tư nhân ... hỗ trợ nguồn lực cho hoạt động được triển khai và bền vững.

Các em học sinh trường TH Tân Mai 1 – Thực hành rửa tay bằng xà phòng và nước sạch

Người đăng: Phạm Huy - TTĐT