Hỏi đáp cúm A/H7N9
Ngày đăng: 08:34:01 03/03/2017

Ngun: https://www.cdc.gov/flu/avianflu/h7n9-faq.htm

Dịch: Hồ Thị Thiên Ngân

Câu hi 1: Virus H7N9 là gì?

Virus H7N9 là mt phân nhóm ca virus cúm A, lưu hành loài chim, thường không lây sang người. Ging như tt c các loi virus cúm A, virus H7N9 có rt nhiu chng khác nhau . Bt đu t cui tháng Ba năm 2013, Trung Quc báo cáo có  ca bnh  đu tiên lây truyn t đng vt nhim mt chng mi ca virus H7N9 mà rt khác so vi các virus H7N9 đã biết đến trước đây. Virus này được tìm thy  lưu hành gia cm trong khu vc.

K t năm 2013, virus H7N9 đã tiếp tc gây dch cúm trên  gia cm Trung Quc, liên quan đến vic hàng năm gia tăng s người nhim virus H7N9 trong nhng tháng mùa thu, mùa đông, và mùa xuân. Trung Quc hin đang tri qua đt dch th 5 có người nhim virus H7N9 trong 2016 - 2017. Hu hết các trường hp người b nhim virus H7N9 đã được báo cáo t phía đông Trung Quc (phía nam ti phía bc), nhưng trường hp người nhim H7N9 cũng đã được báo cáo t phía tây bc Trung Quc. Các trường hp người b nhim virus H7N9 Trung Quc cũng đã được xác đnh ti Đài Loan, Malaysia và Canada.

Câu hi 2: Có bao nhiêu người đã b nhim virus H7N9 và bao nhiêu người đã t vong Trung Quc k t năm 2013?

K t năm 2013, theo báo cáo ca  T chc Y tế Thế gii đến ngày 20 tháng 2 năm 2017 đã có 1.223 người nhim virus H7N9 ti Trung Quc. Khong 40% nhng người b nhim đã t vong (lưu ý: báo cáo các ca t vong liên quan đến nhim vi-rút H7N9 thường có sau báo cáo các trường hp). S ca bnh nhim virus H7N9 được ghi nhn qua 05 đt dch như sau:

Đt dch th 1: 135 trường hp

Đt dch th 2: 320 trường hp

Đt dch th 3: 226 trường hp

Đt dch th 4: 123 trường hp

Đt dch 5: 424 trường hp (tính đến ngày 20/2/2017)

Câu hi 3: Biết gì v đt dch th 5, cúm H7N9 ti Trung Quc?

T tháng 10 năm 2016 đến 14/2/2017, Trung Quc đã báo cáo cho WHO là có 424 người nhim virus H7N9 . Các trường hp gn đây nht được mô t trong báo cáo ca WHOngày 20/2/2017. T tháng 12/2016, đã có s gia tăng caocác ca nhim virus H7N9 trên người Trung Quc. S gia tăng các trường hp mc gn đây trong đt dch th 5 là phù hp vi s gia tăng các trường hp H7N9 liên quan đến mùa đông đã được quan sát thyhàng năm Trung Quc k t năm 2013.

Ngày 10/2/2017, T chc Y tế Thế gii có mt đánh giá khoa hc mi v virus H7N9 Trung Quc. Qua giám sát và điu tra dch t hc Trung Quc đã không phát hin bt kỳ thay đi đáng k v nhân khu hc ca các trường hp nhim H7N9 người, t l các trường hp tiếp xúc vi gia cm, s ca và đ ln ca các chùm camc H7N9, hoct l ca t vong  khi so sánh vi các đt dch H7N9 trước đây. Hin nay, chưa có bng chng v s lây truyn duy trì t người sang người ca virus H7N9 Trung Quc hay bt c nơi nào khác. T chc Y tế Thế gii cung cp thông tin cp nht v s liu báo cáo v trường hp người b nhim virus H7N9 trên trang web ca TCYTTG.

Câu hi 4: Tình hình đt biến ca virus H7N9 phát trin và thay đi như thế nào t 2013?

Tháng 12 /2016, Trung Tâm phòng chng bnh Hoa kỳ và CDC Trung Quc công b kết qu nghiên cu hp tác v 4 đt dch đu virus H7N9 Trung Quc. Nghiên cu đánh giá v các chuyên gia y tế công cng đã hiu được nhng gì v virus H7N9 và tình hình đã din biến như thế nào k t khi ca đu tiên nhim trên người được xác đnh vào đu năm 2013. Nhìn vào các đt dch hàng năm trên quan đim dch t hc, các ca vi rút H7N9 trên người đã lan rng,  nh hưởng mt vùng đa lý rng ln ca Trung Quc. Trong đt dch th 4, nhiu trường hp b nhim virus H7N9 đã được báo cáo nhng người sng các vùng nông thôn. Các  nhà nghiên cu v sc khe cng đng quan sát thy có s gia tăng t l người mc cúm H7N9 có bnh cnh nng. Nhng người b nhim virus H7N9, có kh năng db viêm phi và phi nhp vin vào các đơn v chăm sóc đc bit (mc dù h không t vong nhiu) so vi đt dch va qua. Ngoài ra, đt dch th 4 kéo dài hơn so vi ba dch trước đó.

Tuy nhiên, mt s nhn đnh cho đến nay vn nht quán v tình hình H7N9 Trung Quc. Hin chưa có bng chng cho thy bnh lây t người sang người. Ngoài ra, phân b tui và gii tính ca bnh nhân và tin s phơi nhim (tiếp xúc vi gia cm sng,bao gm đến ch gia cm sng) vn còn phù hp. Phân tích các đc tính di truyn ca virus H7N9 đ phát hinsthích ng cavirus v kháng thuc hoc thích ng v d dàng gây nhim trên đng vt hu nhũ cho thy virus H7N9 gn đây tương đng vi các virus H7N9 gây 4 đt dch trước đây. Hin ti các nhà nghiên cuđang tiếp tc giám sát s biến đi gen ca virus H7N9 trong đt dch th 5.

Theo đánh giá ca CDC da vào công c đánh giá ri ro v cúm (IRAT) thì Virus H7N9 có tìm năng nht đ gây mt đi dch cúm A, và có kh năng là virus cúm A có kh năng nht tác đng đến sc khe cng cng (Tc là virus có kh năng gây bnh cnh nng trên người). Kết qu, CDC Hoa kỳ, CDC Trung Quc và các đi tác y tế toàn cu s tiếp tc theo dõi cht ch tình hình vi rút H7N9 Trung Quc và s tiếp tc thc hin đánh giá  nguy cơ khi tình hình thay đi.

Câu hi 5: Người b nhim virus gia cm, bao gm c nhim virus H7N9 như thế nào?

Trước đây s lây nhim vi virus cúm gia cm trên người là hiếm, nhưng đã xy ra, và thường là sau khi tiếp xúc gn vi gia cm b nhim bnh (c gia cm sng và chết) hoc tiếp xúc vi môi trường b ô nhim vi vi rút cúm gia cm, như đi ch gia cm sng.

Chim b nhim bnh thi ra rt nhiu virus cúm gia cm trong phân hoc cht nhy ca nó. Nếu chúng ta chm vào  chim nhim virus hoc môi trường b ô nhim vi virus và sau đó s vào mt , mũi hay ming,thì ta có th b nhim virus cúm gia cm. Có bng chng cho thy có th cũng nhim virus cúm trong không khí dưới dng khí dung như khi chim nhim virus v cánh, nếu người nào đó hít phi virus trong không khí thì có th  b nhim bnh.

Gia cm khi b nhim virus H7N9 trông như gia cm kho mnh, dù không có bt kỳ du hiu hoc triu chng bnh, nhưng vn có th lây virus cho người. Virus H7N9 đã được tìm thy các loài chim (gia cm) và môi trường b nhim Trung Quc, ti nhng vùng này cũng xut hin người b nhim. Bng chng hin có cho thy rng hu hết mi người đã b nhim virus H7H9 sau khi tiếp xúc vi gia cm b nhim bnh hoc môi trường b ô nhim, c khi đi ch gia cm sng.

Câu hi 6:  Khi nhim virus này bnh s nghiêm trng phi không?

Hu hết các bnh nhân nhim virus cúmA/H7N9 đu  có biu hin bnh cnh nng, bao gm viêm phi nng, và khong 40% các trường hp t vong trong s các ca được báo cáo. Tuy nhiên, cũng có mt s trường hp ghi nhn có biu hin triu chng nh hơn và có mt trường hp được báo cáo là dù kết qu xét nghim dương tính vi virus cúm H7N9 nhưng không có bt kỳ triu chng bnh nào.

Câu hi 7: Các biu hin và triu chng ca bnh là gì?

Các du hiu và triu chng ca nhim vi rút H7N9 trên người thường bt đu vi st cao và ho. Rt nhiu trường hp din tiến  bnh rt nng, bao gm viêm phi nng, hi chng suy hô hp cp (ARDS), sc nhim khun, suy đa ph tng dn đến t vong.

Câu hi 8: Virus có lây lan t người sang người không?

Trung Quc đã tiến hành m rng điu tra các bnh nhân  b nhim virus H7N9 và nhng người tiếp xúc gn ca các ca bnh và ti thi đim nàychưa tìm thy bng chng ca s lây lan "duy trì" t người sang người. S lây lan liên tc ca virus trên người làm có kh năng gây đi dch. Tuy nhiên, mt s lượng nh (khong 7%) các trường hp H7N9 xác nhn Trung Quc đã xy ra trong nhng chum ca nh, và mt s trường hp lây truyn hn chế, không bn vng t người này sang người khác ca virus H7N9.

S lây lan "hn chế" ca virus thường ng ý là virus t vt ch nhim cho người và sau đó lây cho người chăm sóc hoc người tiếp xúc gn mà không lây lan tiếp. Da trên nhng gì chúng ta đã biết v virus cúm gia cm khác, thì s lây truyn hn chế, không lây duy trì người-người ca virus H7N9 là không có gì ngc nhiên. Lây truyn hn chế người - người ca các virus cúm gia cm khác xy ra rt hiếm trong quá kh ti mt s quc gia,  đt bit là nhim H5N1, là do tiếp xúc kéo dài, tiếp xúc gn, không mang đ bo h khi tiếp xúc vi bnh nhân rt nng. Điu này nhn mnh tm quan trng ca các bin pháp phòng nga và kim soát nhim khun tt cho bnh nhân nhp vin nhim vi rút H7N9.

CDC cho rng các trường hp lây truyn hn chế virus H7N9 t người sang người có th xy ra trong tương lai nếu virus tiếp tc lây lan t các loài chim sang con người. CDC và các chuyên gia y tế công cng toàn cu đang giám sát s thay đi ca virus H7N9 v kh năngd dànglây truyn người – người ti Trung Quc,

Câu hi 9: Có phi virus này s lây lan t người sang người không?

Vâng. Da trên nhng gì chúng ta biết v người nhim virus cúm gia cm khác, nó có th và thm chí có kh năng lây lan H7N9 hn chế, lây không duy trì người - người. Yếu t quan trng s được đ xác đnh là liu virus H7N9 được kh năng lây lan d dàng t người này sang người khác. S cn thiết cho mt đi dch bt đulà có lây lan duy trì người- người ca mt chng virus cúm A mi. Gii chc y tế đang theo dõi cht ch tình hình này.

Câu hi 10: Có vaccine chng nga virus H7N9?

Hin nay chưa có vc-xin đ bo v b nhim virus H7N9. CDC đã làm vic cht ch vi T chc Y tế Thế gii và các đi tác y tế công cng đ phát trin ba loi virus (CVVs) có th được s dng đ đ ra ba viruses ng viên (CVVs) đ chế to mt loi vaccine H7N9, khi xy ra  đi dch cúm. Nhng CVVs s tương t như virus H7N9 đang lưu hànhti Trung Quc trong  đt dch th 4 và đangliên tc so sánh vi virus H7N9 mi đang phát hin và báo cáoti Trung Quc. Là mt phn ca các hot đng ng phó vi đi dch, chính ph Hoa Kỳ đã mua và d tr mt s lượng hn chế ca vc-xin H7N9 sn xut t nhng CVVs đ s dng trong trường hp khn cp. CDC và các đi tác ca chúng tôi tiếp tc phân tích các chng ca virus H7N9 lưu hành trong đt dch th 5 Trung Quc v s biến đi đ đ ra ng viên CVV mi.

Câu hi 11: Hin đã có thuc đ điu tr bnh liên quan đến virus này?

CDC khuyến cáo oseltamivir ung (có sn như là mt phiên bn chung hoc dưới tên thương mi Tamiflu®), Zanamivir dng hít (tên thương mi Relenza®) và peramivir tĩnh mch (tên thương mi Rapivab®) cho điu tr nhim vi rút H7N9. Hu hết các virus H7N9 đã được nghiên cu dường như nhy cm (nhy) vi các thuc kháng virus cúm được khuyến cáo trong điu tr cúm theo mùa. Nhng loi thuc này là oseltamivir, zanamivir và peramivir (thuc c chế neuraminidase). Ging như các virus cúm mùa, virusA (H7N9) cúm gia cm có kh năng kháng các loi thuc kháng virus là adamantanes.

Điu quan trng cn lưu ý là tt c các virus cúm đang biến hoá và có th có được nhng thay đi di truyn mà có th làm cho mt hoc nhiu thuc kháng virus cúm ít hiu qu. Điu này xy ra vi virus cúm theo mùa và có th xy ra vi virus H7N9 trong tương lai., CDC tiến hành th nghim liên tc trên các vi rút H7N9 mi được phân l xác đnh tính nhy cm ca virus H7N9 vi các thuc kháng virus hin có. Thông tin thêm v kháng thuc có sn ti phn cúm kháng virus kháng thuc: Hi & Đáp.

Câu hi 12: Nguy cơ lây nhim t virus này ti Hoa Kỳ hin nay là gì?

Chưa có ca nhim virus H7N9 cho người và gia cm được phát hin ti Hoa Kỳ. Ti thi đim này, nhng nguy cơ có kh năng gây bnh  cho người dân ti Hoa Kỳ được coi là rt thp.

Có. Kch bn nhiu kh năng nht cho điu này ngay bây gi là nhim virus H7N9 t  khách du lch tr v t Trung Quc. Nhiu người đi du lch t Trung Quc và tr v Hoa Kỳ. trường hp người b nhim virus H7N9 ti Trung Quc đã được báo cáo Đài Loan và Malaysia, và vào năm 2015, nhim virus H7N9 đã được báo cáo Canada, mt trong hai du khách đã tr v t chuyến du lch ti min nam Trung Quc. Vào 1/2016, CDC đã ban hành mt thông báo đi li cho người đi du lch đến và đi t Trung Quc, cung cp các bin pháp phòng nga, mi người có th làm, đ bo v tránh nhim virus H7N9. CDC đã ban hành hướng dn cách ly, xét nghim, và điu tr nhng bnh nhân này. Tuy nhiên, k t khi vi rút H7N9 không lây lan mt cách hiu qu t người sang người , mt vài trường hp ti M co lin quan đến đi du lch sang Trung Quc s không làm thay đi nguy cơ nhim virus H7N9 cho công chúng ti Hoa Kỳ. Xem các bn cp nht hướng dn và tình hình mi nht v cúm gia cm A (H7N9).Câu hi 13: Có th có trường hp nào người nhim H7N9 s được tìm thy ti Hoa Kỳ?

Đi vi bnh nhân nghi ng nhim vi rút H7N9, các bác s lâm sàng nên tham kho các  hướng dn ca CDC v đnh nghĩa ca bnh đ xét nghim và điu tr bnh nhân xác đnh H7N9 và ca bnh có th, và các hướng dn kim soát nhim khun cho các cơ s chăm sóc sc khe.

Câu hi 14: Chn đóan nhim virus H7N9 người như thế nào?

Hin ti chưa có test kim tra bán rng rãi cho công chúng hoc ti phòng khám ca bác s nhm giúp phát hin nhanh và phân bit gia nhim virus H7N9 và virus cúm A mùa khác. Tuy nhiên, mt xét nghim phc tp hơn mà c th phát hin vi rút H7N9 đã được CDCtrin khaiti các phòng thí nghim y tế công cng có cht lượng ti Hoa Kỳ và quc tế. Các xét nghim kim tra này bao gm ly mu đường hô hp (ví d, mũi, hng, phi) t mt người b bnh. sau đó các mu được gi đến mt phòng thí nghim y tế công cng, xét nghim được thc hin bng k thut  rRT-PCR (real-time reverse transcription polymerase chain reaction) được tiến hành. rRT-PCR rt chính xác và nhy cm cao trong vic phát hin virus cúm. Kết qu xét nghim s có trong vòng 4 gi; Tuy nhiên, thi gian x lý và báo cáo kết qu có th khác nhau tùy thuc vào các phòng thí nghim.

Câu hi 15: CDC có khuyến cáo trì hoãn hoc hy b chuyến đi khi ti ti Trung Quc vì vi rút H7N9?

K t khi vi rút H7N9 chưa thy có s lây lan d dàng t người sang người ti thi đim này, CDC không khuyên cáo mi người trì hoãn hoc hy b chuyến đi ti Trung Quc. T chc Y tế Thế gii cũng đang theo dõi tình hình này cht ch và khôngcó bt kỳ khuyến cáov hn chế đi li.

Câu hi 16: Li khuyên gì CDC có cho nhng người đi du lch đến Trung Quc?

Đa s người nhim vi-rút H7N9 đã xy ra sau khi tiếp xúc trc tiếp hoc tiếp xúc gn vi gia cm nhim bnh, hoc gai cm trông kho mnh hoc môi trường b ô nhim bi gia cm, như đến thăm ch gia cm sng. Do đó, CDC khuyên các du khách ti Trung Quc thc hin mt s bin pháp phòng nga , như không chm vào chim hay đng vt khác và ra tay thường xuyên và tránh các tiếp xúc vi gia cm sng. Chăn nuôi gia cm và sn phm gia cm phi được nu chín hoàn toàn. CDC s cp nht li khuyên ca mình cho du khách nếu tình hình Trung Quc thay đi. Hướng dn này có sn ti bnh cúm gia cm (H7N9) ti Trung Quc.

Câu hi 17: Du khách ti Trung Quc có nên s dng  thuc kháng virus trước chuyến đi ca h không?

Ti thi đim này, CDC không khuyến cáo quy đnh các loi thuc kháng virus đ phòng nga hoc t điu tr nhim vi rút H7N9. CDC khuyến cáo du khách khi đến Trung Quc thc hin bin pháp phòng nga thông thường đ bo v mình và theo dõi sc khe ca h trong và sau chuyến đi. Bt c ai  có st, ho, hoc khó th trong vòng 10 ngày k t ngày đi du lch Trung Quc nên đi khám bác sĩ và nói vi bác sĩ v vic gn đây đi ti Trung Quc, và nếu có tiếp xúc vi gia cm bt c  hình thc nào.

 

Câu hi 18 : CDC (Hoa Kỳ)  Lo lng mt đi dch H7N9 s bt đu không?

Có, s lo lng v có hay không mt phân nhóm virus cúm A mi (ví d, H7N9) xut hin lây nhim trên người và gây biu hin bnh cnh nng. CDC cho rng các dch virus H7N9 đang xy ra Trung Quc slà mt vn đ v y tế nghiêm trng; Tuy nhiên, nguy cơ nh hưởng sc kho cho công chúng hoa Kỳ là thp. K t khi s xut hin ca virus H7N9 Trung Quc vào năm 2013, CDC và các đi tác y tế công cng đã theo dõi cht ch các vi rút H7N9 và lây lan ca nó Trung Quc. Cho đến nay, virus H7N9 đã không chng minh được kh năng lây lan d dàng t người sang người. Nếu virus H7N9 đã được thay đi và đt được kh năng này, nó có th là mt đi dch (tc là, s bùng phát bnh tt toàn cu) có th xy ra. CDC đã và đang tiếp tc thc hin các bước đ chun b cho kh năng đó.

Câu hi 19: CDC đã hành đng đáp ng gì vi tình hình dch?

CDC theo dõi din biến tình hình và phi hp cht ch  vi các đi tác trong nước và quc tế, bao gm c CDC Trung Quc và T chc Y tế Thế gii.

Ngoài ra, CDC đã và tiếp tc có bin pháp chun b đáp ng, bao gm:

Thường xuyên kho sát đt biến gen ca virus H7N9 .

Phân tích gien các virus virus cúm A/ H7N9 phân lp dược trong 04 đt dch ti Trung Quc không thy biến đi gen đáng lưu ý. (Báo cáo tháng 12 năm 2016 ti MMWR CDC mô t làn sóng th 4 ca virus H7N9 Trung Quc.)

Tuy nhiên, đt dch  th 5 cho thy  có nhng thay đi di truyn mi trong mt s các virus được xác đnh người, mà có th nh hưởng đến tính kháng nguyên hoc các đc tính khác.

Phân tích đc tính di truyn và kháng nguyên ca virus trong dch th 5 đang được thc hin ti CDC.

Trước đây CDC đã phát trin ba virus ướng viên vc-xin H7N9 (CVVs) mà có th được s dng đ chế to vacxin nếu nó tr nên cn thiết. Nhng CVVs tương t như virus lưu hành gia cm trong đt dch H7N9 th tư ti Trung Quc.

CDC đang kim tra virus H7N9 t các dch th 5 đ xem xét liu cn phi to ramt virus ng viên vc-xin cp nht.

CDC cũng s kim tra tính nhy cm ca virus đi dch H7N9 đt dch th 5 vi  thuc kháng virus được phân loi là thuc c chế neuraminidase (tc là, oseltamivir, zanamivir và peramivir).

Trước đây CDC đã phát trin và phân phi mt b test có th phát hin virus H7N9 và có th được s dng bi các phòng thí nghim y tế công cng .

CDC tiếp tc tiến hành nghiên cu đng vt đ tìm hiu thêm v mc đ nghiêm trng ca các bnh liên quan đến vi rút H7N9 và cách lây lan virus.

CDC trước đây đã tiến hành ly mu máu đ xác đnhs tn ti min dch H7N9 ca cng đng.

CDC liên tc thu thp thông tin đ thc hin mt đánh giá nguy cơvn đ sc khe cng đng toàn din liên quan virus H7N9 Trung Quc. CDC s dng các công c đánh giá nguy cơ v cúm (IRAT) đ đánh giá tim năng nguy cơ  gây ra đi dch bi virus cúm A hin đang lưu hành đng vt, nhưng không phi trên người. CDC đã s dng IRAT đ đánh giá virus H7N9 trong quá kh. Các IRAT là mt quá trình lp đi lp li, và CDC s xem xét li các kết qu ca đim H7N9 IRAT (hoàn thành năm 2016) khicóthông tin mi.

Đăng bởi: Phạm Huy - TTĐT

Các tin khác